การทำสบู่ขั้นพื้นฐาน

การทำสบู่ขั้นพื้นฐาน

การทำสบู่นั้นเป็นอีกเรื่องหนึ่งที่มีคนสนใจกันมากทีเดียว เพราะเป็นเรื่องใกล้ ๆ ตัวที่เราต้องใช้ในชีวิตประจำวันกันอยู่แล้ว และการทำก็ไม่ได้ยุ่งยากอะไรมาก อีกทั้งสามารถทำให้เป็นรูปแบบต่างๆได้ตามต้องการ และสามารถปรับเปลี่ยนให้มีความสวยงาม และกลิ่นหอม เหมาะที่จะใช้นำไปเป็นของขวัญหรือของฝาก ซึ่งขึ้นอยู่กับความคิดสร้างสรรค์และไอเดียของแต่ละท่านในการปรุงแต่งเป็นรูปแบบต่างๆ และถ้าใครมีฝีมือเรื่องการหีบห่อ ก็ทำให้สบู่ที่ทำกลายเป็นสินค้ามีคุณค่ามีราคาขึ้นมาทีเดียวเลยค่ะ...

ในการทำสบู่ก็มีข้อควรระวังอยู่บ้างค่ะเพื่อความปลอดภัย เพราะในการทำต้องมีสารเคมีเข้ามาเกี่ยวข้อง (โปรดอ่านคำแนะนำตอนท้ายก่อนเริ่มทำค่ะ) สำหรับสูตรสบู่พื้นฐานที่เรานำมาเสนอในครั้งนี้ก็มีน้ำมันมะพร้าว ซึ่งเป็นน้ำมันที่มีประโยชน์มากไม่ว่าจะสำหรับบริโภคหรือเสริมความงามต่างๆ มาเป็นส่วนผสมอยู่ในสูตรของเราด้วยค่ะ....ลองทำตามเราดูสิคะ ;))

***อยากทราบว่าน้ำมันมะพร้าวมีประโยชน์อย่างไรบ้าง เชิญดูข้อมูลเพิ่มเติมที่นี่ค่ะ

สิ่งที่ต้องเตรียม

lอุปกรณ์ทำสบู่พื้นฐาน

1. น้ำมันปาล์ม

2. น้ำมันมะพร้าว

3. น้ำมันงาดิบ

4. สีผสมอาหาร

5. น้ำมันหอมระเหย

6. โซเดียมไฮดรอกไซด์ (เกล็ดโซดาไฟ)

7. ชามอ่างสแตนเลส หรือชามแก้ว

8. แก้วทนความร้อน

9. ไม้พาย

10. เทอร์โมมิเตอร์

11. ถ้วยตวง, ช้อนตวง, ถุงมือยาง

12. แม่แบบสบู่ , พิมพ์กด หรือ พิมพ์ยางซิลิโคน

สูตรสบู่พื้นฐาน

1. น้ำมันปาล์ม 5 ออนซ์ หรือ ประมาณ 154 กรัม

2. น้ำมันมะพร้าว 5 ออนซ์ หรือ ประมาณ 145 กรัม

3. น้ำมันงาดิบ 2 ออนซ์ หรือ ประมาณ 60 กรัม

4. โซเดียมไฮดรอกไซด์ 1.9 ออนซ์ หรือ ประมาณ 55 กรัม

5. น้ำเปล่า 4.43 ออนซ์ หรือ ประมาณ 130 กรัม

6. น้ำมันหอมระเหย 5-10 หยด

วิธีทำ


		1. ค่อย ๆ เทเกล็ดโซเดียมไฮดรอกไซด์ ลงในน้ำในชามแก้ว


		2. คนให้เข้ากัน จนเป็นของเหลวใส เมื่อผสมโซเดียมไฮดรอกไซด์กับน้ำจะเกิดความร้อนสูงถึงประมาณ 80-90 องศาเซลเซียส (ขั้นตอนนี้ระมัดระวัง เพราะมีอันตราย) ตั้งทิ้งไว้ให้อุณหภูมิของสารละลายโซเดียมไฮดรอกไซด์ลดลงเหลือประมาณ 40 องศาเซลเซียสโดยการใช้เทอร์โมมิเตอร์วัดดู


		3. เทน้ำมันปาล์มลงในอ่างแสตนเลส


		4. เทน้ำมันมะพร้าวตาม


		5. เทน้ำมันงาดิบตาม


		6. นำน้ำมันสามชนิดไปตั้งไฟพออุ่นให้น้ำมันมีอุณหภูมิประมาณ 40 องศาเซลเซียส โดยการใช้เทอร์โมมิเตอร์วัดดู แล้วจึงยกลงจากเตาไฟ


		7. ค่อย ๆ เทสารละลายโซเดียมไฮดรอกไซด์ที่เตรียมไว้ในข้อที่ 3 ลงในอ่างที่มีน้ำมัน


		8. ใช้ไม้พายคนให้เข้ากัน กวนไปเรื่อย ๆ นานอย่างน้อย 30 นาที


		9. ส่วนผสมเริ่มจับตัวเหนียวข้นเป็นสบู่ ก่อนจะเทลงแม่แบบพลาสติก หรือกระดาษ


		10. เติมน้ำมันหอมระเหยเพื่อเพิ่มกลิ่นแก่สบู่ 5-10 หยด


		11. คนให้เข้ากัน


		12. เทลงแม่แบบสบู่ที่เตรียมไว้


		13. ต้องตั้งทิ้งไว้นาน 1 คืน สบู่จะจับตัวเป็นก้อนแข็ง


		14. จึงแกะสบู่พื้นฐานออกจากแบบ ใช้มีดบาง ๆ คม ๆ ตัดสบู่ออกเป็นก้อน สูตรนี้ใช้น้ำมันงาร่วมกับน้ำมันปาล์มและน้ำมันมะพร้าว จึงได้สบู่สีขาวนวลแข็ง มีฟองมาก และนุ่มนวลการใช้น้ำมันงาร่วมกับน้ำมันปาล์มและน้ำมันมะพร้าวจะทำให้สบู่จับตัวเป็นก้อนแข็งเร็วและมีต้นทุนในการผลิตที่ถูกกว่าการใช้น้ำมันงาเพียงอย่างเดียวเหมาะสำหรับเป็นสูตรสำหรับสบู่พื้นฐานที่สามารถนำไปผสมกับสมุนไพรต่าง ๆ เพื่อผลิตเป็นสบู่สมุนไพรต่อไป


		15. ตัดสบู่พื้นฐานเป็นก้อนตามขนาดที่ต้องการหรือใช้พิมพ์กดแล้ว ต้องเก็บต่อไปอีกนาน 2-4 สัปดาห์ เพื่อให้สารละลายโซเดียมไฮดรอกไซด์ หมดปฏิกิริยาและเพื่อให้สบู่จับตัวเป็นก้อนแข็งดีจึงนำมาใช้งานหรือจำหน่ายได้ค่ะ

การสบู่พื้นฐานไปใช้งาน

1. เตรียมภาชนะหม้อสแตนเลส

2. แก้วทนความร้อน

3. สบู่พื้นฐาน

4. ที่ขูดผลไม้

5. ไม้พาย

6. สีผสมอาหาร

7. น้ำมันหอมระเหย

8. พิมพ์กด หรือ พิมพ์ถ้วย,พิมพ์ยางซิลิโคน

9. ไม้ปลายแหลม

10. เชือก

วิธีทำ


		1.นำสบู่พื้นฐานที่ผลิตขึ้น มาขูดให้เป็นผงหรือชิ้น ด้วยที่ขูดผลไม้ให้ได้ผงสบู่ 2 ถ้วยตวง


		2.เทน้ำสะอาด ครึ่งถ้วยลงในหม้อสแตนเลสตั้งไฟ แล้วใส่แก้วทนความร้อนที่มีผงสบู่ใน ข้อที่ 1 ลงไป


		3. เติมน้ำลงไปในเนื้อสบู่นิดหน่อยปล่อยให้สบู่ละลาย คนเบา ๆ และไม่ต้องคนบ่อยเพื่อไม่ต้องการให้เกิดฟองในเนื้อสบู่ยกลงจากเตา


		4. หยดสีผสมอาหารลงไปตามชอบ


		5. หยดน้ำมันหอมระเหย 4-5 หยด แล้วคนให้เข้ากัน


		6. นำใส่พิมพ์ ทำไว้หลาย ๆ สี หลาย ๆ รูปแบบรอให้สบู่แข็งตัว


		7. นำสบู่ที่เป็นลูกกลม ๆ เจาะรูตรงกลางและนำเชือกมาร้อยผูกปมให้เข้ากัน แล้วนำไปแขวนในห้องน้ำก็สวยงามดีค่ะ


		8. สบู่แฟนซีรูปแบบต่างๆดังในภาพสมารถนำมาใช้หรือมอบเป็นของขวัญตามเทศกาล ต่าง ๆ ซึ่งก็เป็นอีกหนึ่งไอเดียที่ทางทีมงานนำเสนอค่ะ....

ข้อแนะนำ

ข้อควรระวังในการทำสบู่

อุปกรณ์ที่ใช้ในการผลิตสบู่หลายๆอย่างหาได้จากในครัว แต่ต้องจำไว้ว่าเมื่อนำมาผลิตสบู่แล้วจะนำมาปรุงอาหารอื่นๆไม่ได้อีก และเนื่องจากโซเดียมไฮดรอกไซด์จะทำปฏิกิริยากับอลูมิเนียม ดีบุก สังกะสี และโลหะอื่นๆ จึงไม่ควรนำมาใช้ในการผลิตสบู่ เนื่องจากสามารถออกฤทธิ์ในการกัดทำลายโลหะได้ ในการผสมส่วนผสมต่างๆลงในภาชนะนี้ต้องระมัดระวังมากเป็นพิเศษ
อย่าเทน้ำลงในโซเดียมไฮดรอกไซด์ ให้ค่อยๆเทโซเดียมไฮดรอกไซด์ลงในน้ำ เพราะเมื่อโซเดียม ไฮดรอกไซด์ถูกผสมกับน้ำที่อุณหภูมิปกติ อุณหภูมิจะเพิ่มขึ้นทันทีทันใดจนเกือบถึง 100 องศาเซลเซียส หรือประมาณ 90 – 95 องศาเซลเซียส ถ้าเทน้ำลงในโซเดียมไฮดรอกไซด์อาจทำให้เกิด “จุดร้อนแรง” ( hot spot ) ซึ่งสามารถหลอมละลายภาชนะได้ หรืออาจเกิดการระเบิดได้ จึงควรค่อยๆเทโซเดียม ไฮดรอกไซด์ลงในน้ำ
อย่าใส่โซเดียมไฮดรอกไซด์ลงในภาชนะอลูมิเนียม เนื่องจากจะกัดอลูมิเนียม
ขณะที่ทำการผลิตสบู่ควรสวมถุงมือยางและรองเท้า หากใส่เสื้อผ้าปกปิดผิวหนังได้มากที่สุดจะเป็นการดี ใส่ผ้าปิดจมูกหรือว่าตาก็จะดีมาก
อย่าให้เด็กๆหรือสัตว์เลี้ยงอยู่ใกล้ๆขณะใช้โซเดียมไฮเดียมไฮดรอกไซด์
อย่าสูดไอระเหยของโซเดียมไฮดรอกไซด์ ควรผลิตสบู่ในที่ที่มีอากาศถ่ายเทได้ดี
ควรมีน้ำส้มสายชูไว้ใกล้ๆ เพื่อทำให้โซเดียมไฮดรอกไซด์ซึ่งเป็นด่างมีความเป็นกลางจะได้ไม่กัดกร่อน หากกระเด็นถูกผิวหน้าหรือร่างกาย หลังจากล้างด้วยน้ำส้มสายชูแล้วให้ล้างด้วยน้ำเย็นออกให้หมด
หากเกิดอุบัติเหตุกลืนกินโซเดียมไฮดรอกไซด์ ให้รีบดื่มนมแล้วรีบนำส่งโรงพยาบาลโดยด่วน
เก็บโซเดียมโฮดรอกไซด์ไว้ในที่ปลอดภัยจากมือเด็กและไม่ควรเปิดถุงไว้ ปิดให้สนิท และเก็บไว้ในภาชนะที่มีฝาปิดมิดชิดอีกชั้นหนึ่ง

ขอขอบคุณข้อมูลจาก วารสาร เกษตรกรรมธรรมชาติ

การคำนวณสูตรสบู่

สบู่เกิดจากการทำปฏิกริยาระหว่างไขมัน ด่างและน้ำ ที่อุณหภูมิที่เหมาะสมดังสมการ

ไขมัน + สารละลายด่าง è สบู่ + กลีเซอลีน

ขั้นตอนการตั้งสูตรสบู่ เริ่มจากการเลือกชนิดของไขมันหรือน้ำมันที่จะใช้ทำสบู่ ไขมันหรือน้ำมันแต่ละชนิดจะทำให้ได้สบู่ที่มีคุณสมบัติที่แตกต่างกัน ในการทำสบู่แต่ละครั้งสามารถเลือกใช้น้ำมันเพียงชนิดเดียว หรือหลายชนิดรวมกันก็ได้เพื่อให้ได้สบู่ที่มีคุณสมบัติตามที่ต้องการ ส่วนปริมาณของน้ำมันที่จะใช้ผลิตสบู่ ก็ขึ้นอยู่กับว่าจะผลิตสบู่มากน้อยเพียงใด

ด่างที่จะใช้ในการทำสบู่แข็ง จะใช้โซเดียมไฮดรอกไซด์ (NaOH) ส่วนปริมาณของด่างที่จะใช้ขึ้นอยู่กับค่า Saponification ของน้ำมันแต่ละชนิด ค่า Saponification คือ ปริมาณของด่างที่ทำปฏิกริยาพอดีกับไขมัน (หนัก 1 กรัม)

ค่า Saponification หรือปริมาณของด่างที่ทำปฏิกริยาพอดีกับไขมันชนิดต่าง ๆ
(ไขมันหนัก 1 กรัม)

ไขมันหรือน้ำมัน (1 กรัม)

โซเดียมไฮดรอกไซด์ (NaOH)

ไขมันวัว 0.1292

ไขมันหมู 0.1276

น้ำมันมะพร้าว 0.169

น้ำมันปาล์ม 0.1306

น้ำมันมะกอก 0.1246

น้ำมันรำข้าว 0.1233

น้ำมันเมล็ดทานตะวัน 0.1256

น้ำมันถั่วเหลือง 0.1246

น้ำมันละหุ่ง 0.1183

น้ำมันงา 0.1266

น้ำมันข้าวโพด 0.126

ขี้ผึ้ง 0.0617

ตัวอย่าง

ถ้าใช้น้ำมันมะพร้าว 300 กรัม จะใช้ NaOH = 0.169 x 300 = 50.7 กรัม

ถ้าใช้น้ำมันปาล์ม 300 กรัม จะใช้ NaOH = 0.13 x 300 = 39 กรัม

ถ้าใช้น้ำมันงา 400 กรัม จะใช้ NaOH = 0.126 x 400 = 50.4 กรัม

ดังนั้นถ้าใช้น้ำมัน 3 ชนิด (น้ำมันมะพร้าว 300 กรัม น้ำมันปาล์ม 300 กรัม น้ำมันงา 400 กรัม)
รวมกันเป็น 1,000 กรัม จะต้องใช้ NaOH เท่ากับ 50.7 + 39 + 50.4 เท่ากับ140.1 กรัม

น้ำ ที่ใช้ละลาย ด่างควรเป็นน้ำฝน น้ำประปา หรือน้ำกรอง ไม่ควรใช้น้ำบ่อ หรือน้ำบาดาล

ปริมาณน้ำที่ใช้ละลายด่าง หาได้จากสูตรดังต่อไปนี้

น้ำหนัก = (น้ำหนักด่าง x 3.33) - น้ำหนักด่าง

จากตัวอย่าง = (140.1 x 3.33) - 140.1 = 326.43 กรัม

น้ำหนักน้ำที่ใช้ละลายด่างจากตัวอย่าง คือ 326.43 กรัม