| งานประดิษฐ์ |
 |
|
การย้อมผ้า
เรื่องของการย้อมสีต้องขึ้นกับชนิดของผ้าด้วย
เช่น ผ้าฝ้าย ผ้าลินิน
ผ้าเลยอง
ผ้ามัสลินหรือวิสโคส
สามารถย้อมสีได้ทุกชนิด
ผ้าไหมควรใช่สี vat และสี Reactive
เนื่องจากส่วนผสมของสีทั้งสามไม่มีส่วนผสมของด่างอย่างแก่
เพราะด่างเป็นอันตรายต่อเส้นไหม
ทำให้เส้นไหมเสื่อมคุณภาพ
ใยไหมลดความเหนียวและความเป็นเงามันลงไปถ้าจำเป็นต้องใช้สีที่มีส่วนผสมของด่างมาย้อมสี
เช่น โซดาไฟ
ให้ลดปริมาณของด่างให้น้อยกว่าปกติที่ใช้กับการย้อมผ้าฝ้าย
และเมื่อย้อมผ้าเสร็จแล้ว
ให้รีบล้างผ้าในน้ำสะอาด
สีที่จะนำมาย้อมแต่ละชนิดมีสารเคมีที่มีการย้อมที่แตกต่างกัน
สีบาชนิดใช้สารเคมีเป็นกรด
สีบางชนิดใช้สารเคมีเป็นด่าง
สารเคมีเหล่านี้ต่างก็ทำปฎิกริยากับโลหะ
ดังนั้น
อุปกรณ์และภาชนะที่นำมาใช้เตรียมสีย้อมไม่ควรใช้อุปกรณ์ที่มีส่วนปสมของโลหะประเภททองแดง
สังกะสีและอลูมิเนียม
เพราะสารเคมีจะไปกัดโลหะเหล่านี้ให้ผุกร่อน
เกิดเป็นสนิมติดผ้า
หรือทำให้สีย้อมเปลี่ยนไป
บางสีเมื่อย้อมไปแล้วทำให้ผ้าดูเก่า
ไม่สวย
การย้อมสีมีกรรมวิธีดังนี้
วิธีที่ 1
อัตราส่วนผสม
| น้ำ |
1 |
ลิตร |
| น้ำปูนใส |
2 - 3 |
ส่วน |
| กากน้ำตาล |
3 - 4 |
ส่วน |
| สี indigo
ชนิดก้อนหรือชนิดผง 50 % |
1 |
ส่วน |
วิธีผสมสี
| 1 |
เตรียมน้ำปูยขาวในอัตราเข้มข้น
โดยใช้น้ำปูนขาว 1 กก.ต่อน้ำ
18 ลิตร ละลายปูนขาวในน้ำ 18
ลิตร กวนปูนขาวใฝห้ละลาย
ปล่อยทิ้งไว้ให้ตกตะกอน
น้ำเอาน้ำปูนใสไปใช้ |
| 2 |
ละลายสสี
indigo ด้วยน้ำร้อน 80° c
คนสีให้ละลาย |
| 3 |
้ติมกากน้ำตาล
และน้ำปูนใส คนให้เข้ากัน
ทิ้งไว้ 30 นาที
น้ำก็จะเปลี่ยนเป็นสีแกมเหลือง
แล้วจึงเติมน้ำเย็นตามส่วน |
วิธีที่ 2
อัตราส่วนผสม
| น้ำ |
1 |
ลิตร |
| สี Indigo
50% |
1 |
ส่วน |
| โซเดียมคาร์บอเนต |
1 |
ส่วน |
| น้ำปูนใส |
2 - 3 |
ส่วน |
วิธีผสมสี
| 1 |
ใส่น้ำในภาชนะย้อม
เช่น ถังหรือรางย้อม
เติมสารเคมีและสีที่เตรียมไว้
กวนให้เข้ากัน ทิ้งไว้ 1
คืน |
| 2 |
กวนให้เข้ากันอีกครั้งหนึ่งแล้วนำผ้าลงย้อมได้ |
วิธีย้อม
| 1 |
นำผ้าลงย้อมใช้เวลาประมาณ
15 นาที
ในการย้อมต้องคลี่ผ้าลงไปให้ผ้าติดสีและเปียกสีให้ทั่วทั้งผืน
พลิกผ้าไปมา
จากนั้นจึงยกผ้าขึ้น |
| 2 |
นำผ้าไปแขวนผึ่งลม
ผ้าจะค่อยๆเปลี่ยนสี
จากสีเหลืองเป็นสีเขียว
สีฟ้าอ่อน สีฟ้าเข้ม
จนกระทั่งเป็นสีคราม
ถ้าต้องการสีเข้มมากให้ย้อมซ้ำหลายครั้ง |
สี indigo
ที่เหลือสามารถนำมาใช้ย้อมได้อีกโดยการเติมสาร
Indigo และสารเคมีสนับสนุนอื่นๆ
ถ้าสีตกตะกอนมากให้ตักเอาเฉพาะน้ำใสๆมาย้อม
ถ้ามีฟองให้ช้อนฟองออกก่อนจึงนำผ้าลงย้อม
อ้างอิง
การทำผ้าบาติก โดย นันทา
โรจน์อุคมศาสตร์
| 